6 arhitektonski dragulja Srbije za vikend avaturu
31.07.2024 - 20:47:45

6 arhitektonski dragulja Srbije za vikend avaturu

 Srbija je zemlja bogata istorijom i kulturnim nasleđem, a njene arhitektonske lepote često ostaju neotkrivene. Za one koji žele da istraže manje poznate, ali jednako fascinantne lokacije, donosimo vam šest arhitektonskih čuda koja će vas očarati. Spakujte svoje torbe i spremite se za vikend avanturu kroz skrivena blaga Srbije.

Šarganska Osmica – Mokra Gora

Ako želite da se vratite u vreme kada su parni vozovi vladali železnicama, poseta Šarganskoj osmici je prava avantura za vas. Ova čuvena pruga uzanog koloseka, izgrađena početkom 20. veka, vijuga kroz prelepe planinske pejzaže Zlatibora, Tare i Zlatar. Kada se ukrcate u muzejsku kompoziciju voza "Nostalgija", odmah ćete se osetiti kao da ste zakoračili u prošlost.

Izgradnja pruge započeta je 1921. godine i trajala je do 1925. godine. Tokom ove vožnje, prolazićete kroz 22 tunela, među kojima je najduži Šarganski tunel, i prelazićete preko pet mostova. Deo pruge koji pravi oblik osmice dugačak je samo 2,7 kilometara, ali njegova kompleksnost i lepota čine ovu rutu nezaboravnom. Na stanici Jatare, smeštenoj u planinskom bespuću, nikada nije prodata nijedna karta, niti je iko ušao ili izašao iz voza, čime ovo mesto postaje deo lokalne legende.

Prema predanju, prorok Mitar Tarabić je predvideo da će se ova pruga koristiti ne za posao i potrebe, već za zabavu i uživanje. U blizini se nalazi i Drvengrad, etno selo koje je izgradio poznati režiser Emir Kusturica, pružajući dodatni razlog za posetu ovoj magičnoj destinaciji.

Brodska prevodnica - Bečej

Nastavljajući potragu za arhitektonskim čudima, stižemo do pitome ravnice Vojvodine, gde nas dočekuje brodska prevodnica nadomak Bečeja. Izgrađena između 1895. i 1899. godine, kao deo Velikog bačkog kanala, ova prevodnica, poznata kao Šlajz, predstavlja pravo remek-delo inženjerstva.

Projekat izgradnje prevodnice poveren je mladom inženjeru Hajncu Albertu, ali je legenda ostala da je delo samog Gustava Ajfela. Svojom konstrukcijom podseća na čelično saće Ajfelovog tornja, što dodatno hrani ovu priču. U vreme izgradnje, Šlajz je bio tehnološko čudo. Sastojao se od tri kapije napravljene od čvrstog materijala, kombinacije opeke i betona, sa upečatljivom čeličnom konstrukcijom. Prevodnica je imala širinu od 16 metara i dužinu od 70 metara, čime je bila najveća brana ovog plovnog sistema.

Šlajz je bio prva prevodnica čije su kapije pokretane električnom strujom. U blizini je izgrađena mala hidrocentrala za jednosmernu struju, zahvaljujući kojoj su 1913. godine zasvetlele prve sijalice u Bečeju. Zbog svoje inventivne konstrukcije i tehničkih dostignuća, prevodnica je privlačila pažnju brojnih stručnjaka. Bečejci se ponose time što su čak i Japanci slali svoje inženjere da izučavaju njen rad. Takođe, Šlajz je među Bečejcima zapamćen kao mesto na kome su odigrane prve vaterpolo utakmice.

Vila Stanković – Čortanovci

Smeštena u čarobnom okruženju Fruške gore, Vila Stanković je pravo remek-delo secesijske arhitekture. Sagrađena 1930. godine od strane Radenka Stankovića, osnivača Medicinskog fakulteta u Srbiji, prema nacrtima poznatog arhitekte Dragiše Brašovana, ova vila odiše elegancijom i istorijskim šarmom.

Vila se nalazi usred guste šume, na imanju koje se prostire na 35 jutara, raspoređenih na šest terasa. Kada se prošetate ovim predivnim terenom, možete osetiti mir i tišinu koja je nekada inspirisala svog vlasnika. Tokom godina, vila je pretrpela razne promene, uključujući preuređenje po ukusu Josipa Broza Tita, što je uništilo dotadašnji enterijer. Danas se u vili održavaju festivali Novi tvrđava teatar i Šekspir fest, privlačeći ljubitelje pozorišta iz cele zemlje.

Vodene Kapije – Svetionici u Pančevu

Pančevo, grad bogate istorije i industrijske tradicije, ponosi se jedinstvenim „vodenim kapijama“ – dva svetionika koja su izgrađena na ušću Tamiša u Dunav. Izgrađeni 1909. godine, ovi svetionici su jedinstven par na celom toku Dunava i služe kao simbol prosperiteta i modernizacije Pančeva.

Svetionici su građeni kako bi pomogli brodovima da sigurno uplove u luku, posebno tokom poplava koje su često pogađale grad. Izgrađeni su od opeke i metala, sa prepoznatljivom vojničkom arhitekturom. Posebno je zanimljivo što su svetionici dizajnirani sa ulazima koji vode ka vodi i kopnu, sa kamenim stepenicama koje omogućavaju pristup sa obe strane.

Nekada su na vrhovima svetionika gorele petrolejske lampe i lampe na gas, dok danas desni svetionik koristi električnu lampu za osvetljavanje. Iako više ne služe svojoj prvobitnoj svrsi, svetionici su postali omiljena turistička atrakcija i simbol Pančeva. Poseta ovim impozantnim građevinama pruža priliku da se oseti duh prošlih vremena i sazna mnogo zanimljivih činjenica o istoriji ovog grada.

Hidrocentrala na reci Gradac – Valjevo

Valjevo, grad bogate istorijske baštine, dom je prve hidrocentrale u Srbiji, izgrađene 1900. godine. Smestila se na reci Gradac, ova hidrocentrala predstavlja značajan deo industrijske istorije grada. Matija Nenadović, vizionar i inovator, preuredio je svoj porodični mlin u hidrocentralu, čime je Valjevo postalo drugi grad u Srbiji sa električnim osvetljenjem, odmah nakon Beograda.

Sa dinamo mašinom jačine 12 kilovata, hidrocentrala je omogućila da Valjevo zasija svetlom koje je nekada bilo rezervisano samo za velike evropske metropole. Iako danas više nije u funkciji, poseta hidrocentrali pruža jedinstvenu priliku da se zaviri u tehnološke inovacije prošlog veka i oseti duh vremena kada je struja bila prava novina.

Saborna crkva - Niš

Saborna crkva u Nišu, posvećena silasku Svetog duha — Svetoj Trojici, jedan je od najimpozantnijih hramova Srpske pravoslavne crkve. Izgradnja crkve započeta je 1856. godine, a završena 1872. godine. Ovaj prelepi hram je poznat po svom impresivnom ikonostasu, delu velikog srpskog slikara Đorđa Krstića, i bogatoj istoriji koja uključuje bombardovanje tokom Drugog svetskog rata i veliki požar 2001. godine.

Saborna crkva u Nišu je mesto gde se prepliću istorija i duhovnost, pružajući posetiocima osećaj mira i povezanosti sa prošlošću. Svaka poseta ovom hramu je prilika da se diveći se umetničkim delima i arhitekturi, posvetite i trenutak molitve ili tihe meditacije.

 

Naslovna fotografija: Wikipedia / Pavle Majranović