Dimitrije Davidović, jedna od najznačajnijih figura srpske istorije 19. veka, ostavio je dubok trag kao rodonačelnik srpskog novinarstva i pisac prvog srpskog ustava. Njegov neumoran rad i istrajnost u borbi za slobodu izražavanja i demokratske vrednosti ostavili su trajni pečat na srpsku društvenu i političku scenu.
Dolazak Davidovića u Srbiju i osnivanje prvih srpskih novina
Potrošivši miraze obe svoje supruge, Davidović se našao u nebranom grožđu. U susret mu izlazi njegov bečki prijatelj i saradnik, čovek koji je već imao veliki uticaj kod kneza Miloša, ali i u srpskom društvu i kulturi - Vuk Stefanović Karadžić. Na njegov poziv prelazi iz Zemuna u Beograd i dobija mesto u kneževoj kancelariji. Ovo će biti tek prvi korak u njegovoj karijeri.
Njegov najznačajniji doprinos dolazi 1834. godine kada, uz podršku kneza Miloša Obrenovića, osniva Novine Srbske, prvi srpski list. Ove novine postaju glas slobode i pravde, promovišući ideje o slobodi, jednakosti i demokratiji. Izdavanje Novina Srbskih ima značajan uticaj na javno mnjenje tog vremena, otvarajući prostor za diskusiju o ključnim društvenim pitanjima, te se zalaže za modernizaciju društva i jačanje srpske državnosti.
Prvi slučaj cenzure ili kako je knežev "Švrća" izgubio svoju poziciju
Nakon nekoliko godina uspešnog izdavanja Novina Srbskih, Dimitrije Davidović se suočava sa svojim prvim slučajem cenzure. Knez Miloš smatra da neki od članaka objavljenih u listu protivreče njegovim političkim interesima i odlučuje da sprovede cenzuru. Dodatnu težinu predstavljao je specifični odnos vladara i pisara. Naime, knez je Davidovića često nazivao "svojim Švrćom", ali i "najopasnijim čovekom u Srbiji", jer su njegove ideje i stavovi ugrožavali ustaljeni poredak.
Ovaj sukob između Davidovića i kneza Miloša dovodi do odlaska Dimitrija Davidovića s mesta urednika novina, ali hrabrost i istrajnost ovog velikog borca za slobodu izražavanja omogućavaju mu da povrati svoju ulogu kao glas naroda.
Pisanje ustava i progon iz javnog života
Nakon povratka u javni život, Dimitrije Davidović posvećuje se pisanju prvog srpskog ustava. Učeći iz iskustava drugih zemalja i inspirisan idejama prosvetiteljstva i francuske revolucije, Davidović smatra da je ustav osnova za uspostavljanje pravde, jednakosti i slobode. Njegovi napori rezultiraju donošenjem ustava 1835. godine, koji postaje temelj moderne srpske države.
Kako artisti često liče na svoja dela, tako je i sudbina Dimitrije Davidović bila slična sudbini njegovog ustava. Naime, zbog protivljenja svih velikih sila Evrope, koje su ovaj ustav doživele kao opasnu baklju slobode, pravni akt je ukinut dekretom Porte posle samo 3 nedelje. Skrhan ovim razvojem događaja, Davidović se potpuno povlači iz javnog života, a bolest koju je vukao još od detinjstva rasplamsava. Umire sam bez ikoga, u potpunoj anonimnosti, 6. aprila 1838. godine u Smederevu. Iako je iza sebe ostavio izuzetno nasleđe, nijedne novine, nijedan glasnik, domaći ili strani, nije preneo vest o njegovoj smrti.
Sahranjen je po sopstvenoj želji na svom smederevskom imanju, kako niko ne bi znao gde mu je grob. Vremenom je i ova želja prekršena. Prvo je prenesen u portu crkve na lokalnom groblju, ali je i to mesto ubrzo zaboravljeno. Tek nekoliko decenija kasnije, na inicijativu Bečke akademije nauka, grobnica je nađena, a na njoj i do danas stoji skroman natips - "Dimitrije Davidović, sav Srbin".
VILA BOROVA I AGENCIJA MIROS
