Za slučajnog putnika selo Boljkovci, nadomak Gornjeg Milanovca, izgleda kao sasvim obično šumadijsko selo. Smešteno na ustalasanim padinama Rajca već vekovima stražari nad drumom koji je povezivao panonsku ravnicu i obale Crnog mora. I možda je upravo taj položaj uslovio da se u njemu uzdigne crkva koja i danas izaziva brojna pitanja, među kojima su ko ju je bio njen ktitor i zašto je prepuna templarskih i masonskih simbola?
Otkud Templari u Šumadiji?
Mada relativno malo naselje, za Boljkovce se vezuje nekoliko uzbudljivih priča koje ukazuju na njegov strateški značaj, o čemu svedoči činjenica da se u turskim popisima spominje još u 16. veku. Tu se nalazio i manastir, čiji su spomen ploče sa starog kaluđerskog groblja.
Novija istorija govori o tome da je iz seoske kafane veliki vojvoda Živojin Mišić komandovao Kolubarskom bitkom. U selu se, naime, 1914. godine nalazila komanda Prve srpske armije i vojna bolnica. One priče sa dozom mistike vezuju se za seosko groblje i crkvu, koji do današnjeg dana bude razna pitanja.
Naime, na starom seoskom groblju otkriveni su spomenici stari i po nekoliko vekova, amorfnog oblika i sa natpisima čudnog porekla. Neki kažu da su keltski, a ima i onih koji u njima pronalaze tajne templarske znakove. Mada bi mnoge začudio ovaj podatak, bolji poznavaci istorije prisetiće se priče o Fridrihu Barbarosi koji je još u 12. veku predvodio jedan od krstaških pohoda na Svetu Zemlju. Tokom ovog pohoda, njegova vojska je zbog velikih snežnih smetova jedno vreme bila utaborena u okolini Gornjeg Milanovca. Kako su Barbarosa i njegovi vitezovi bili rukopoloženi u red Red siromašnih vitezova Krista i Salomonova hrama, odnosno Templara, verovatno su grobovi sa tajnim natpisima potekli još iz tih vremena. Ali, to je samo jedna od pretpostavki.
Foto: Branka VV
Drugi deo ove slagalice otkriven je početkom ovog veka u Arhiv Akademije u Ahenu, Nemačkoj. U jednom od starih spisa koji se pripisuju Templarima, nalazi se i zapis o crkvama koje je ovaj red gradio na Balkanu. Jedan od verskih objekata koji se spominju je i crkva u selu Bollikovci ispod Rudnika. Dovoljno je sabrati „2 i 2“ i zaključiti da su drevni Bollikovci zapravo današnji Boljkovci.
Ali, šta se desilo sa ovom crkvom?
Hroničari ovog kraja imaju spreman odgovor. Smatraju da je ova prvobitna crkva uzidana u temeljima mesne Crkve Svetog Nikole.
Veliki slikar i veliki majstor
Istorija kaže da je današnja crkva sazidana 1843. godine, a obnovljena 1863. godine, zapravo drugi ili treći hram na istom mestu. Pre toga je u 18. veku sazidana crkva-brvnara koja je srušena, a ona sama se nalazila na temeljima crkve kojoj se tačno vreme i graditelj ne pamte. Zanimljivo je da ni o ovoj najsavremenijoj nema puno podataka, sem onoga da ikonostas živopisao veliki srpski umetnik Uroš Predić.
Foto: Branka VV
Da, baš tako. Jedan od najvećih srpskih slikara odvoji je nekoliko meseci svog vremena i oslikao jednu sasvim običnu crkvu u malom šumadijskom mestu. Neobično, zar ne?
Odgovor ove zagonetke nalazi se kako u i na samoj crkvi, tako i u biografiji umetnika. Naime, poznato je da je Uroš Predić, kao i mnogi drugi ugledni Srbi tog vremena, bio blizak masonima, tada progresivnom trajnom društvu koje se zalagalo za prosvećenje naroda. U redovima masona nalazili su se Dositej Obradović, Vuk Stefanović Karadžić, Petar Petrović Njegoš, kralj Petar I, Živojin Mišić, Đorđe Vajfert i mnogi drugi. Slobodni zidari, pak, svoje poreklo dele sa Templarima, tako da ne treba da čudi da se Predić odlučio da se prihvati ovog posla.
O tome svedoče zaista neobični prikazi Bogorodice sa malim Isusom, koji je suprotno pravilima pravoslavne ikonografije naslikan sa plavom kosom. Jak masonski simbol nalazi se i na slici Isus Hrista koji u ruci drži plavu kuglu, znak takozvane „plave“ masonerije. Očigledni i manje očigledni simboli nalaze se i na ostalim ikonama, što samo ukazuje da su naručilac ikonopisanja i sam slikar bili dobro upoznati sa tajnim jezikom društva.
Ovo nisu sve veze boljkovačke crkve sa templarima. Iznad ulaza u crkvu nalazi se prikaz dva lava koji štite krst, a pored njih nasmejane ženska i muška glava. Naime, upravo su dva lava i krst simbol koji se nalazi na templarskim pečatima i medaljama, te su još jedan dokaz da su ovi drevni vitezovi imali uticaja prilikom izgradnje hrama.
Foto: Branka VV
Naslovna fotografija: Wikipedia / N-polomac
VILA BOROVA I AGENCIJA MIROS
