Beogradski Hipokrat, doktor Vladan (Hipokrat) Đorđević – prvi srpski hirurg, političar, istoričar... Osoba koja je pokazala koliko jedan čovek može (1. deo)

Krajem avgusta, tačnije, 31.08.2023. godine, navršilo se 93 godine od smrti prvog srpskog hirurga, začetnika higijene kao medicinske discipline u našoj zemlji, velike ličnosti kulturnog i političkog života Srbije i osnivača Novog groblja u Beogradu. Doktor Vladan Đorđević stizao je sve i čega god da se latio radio je predano i sa velikim uspehom.

Nomen est omen

Doktor Vladan Đorđević rođen je u Beogradu hladnog 21. novembra 1844. godine. Otac Đorđe, sanitetski poručnik poreklom iz Severne grčke i majka Marija, porekla iz slavne beogradske cincarske porodice Leko, želeli su da njihov tek rođeni sin bude veliki lekar. Velik, makar kao Hipokrat. I tako su, brzo i bez dvoumljenja, odlučili i novorođenče nazovu i krste baš ovim imenom – Hipokrates. Ime Vladan počeo je da koristi tek kasnije, pred kraj gimnazijskih dana, pod uticajem Đure Daničića koji je predložio da ima i „narodno“ ime. Zanimljivo je da mu ni ovo ime nije bilo slučajno nadenuto. Naime, Vladan vodi poreklo od – kratos (drugog dela njegovog krštenog imena) što znači vladati. Srećom, Hipokrates je voleo najviše da vlada sobom zbog čega je i uspeo da postigne ovolike uspehe za život jednog, pa, možemo slobodno reći, ne tako običnog smrtnika.

Mladost – mudrost 

Vladan je osnovnu školu i gimnaziju završio u Beogradu. Na nagovor Josifa Pančića, koji je prepoznao Hipokratov potencijal, mladić pakuje kofere i odlazi u Beč na studije medicine. Kao veoma uspešan student uspeo je ne samo da završi ovaj zahtevan fakultet, već i da doktorira, ali i da specijalizira hirurgiju kod čuvenog profesora Bilrota.

Još kao student, budući lekar u Beču bio je priznat kao izrazito nadaren i obrazovan mladić. Kada je Vuk Stefanović Karadžić preminuo, na Sankt-Marksovom groblju u Beču sakupio se sav srpski živalj među kojima je prednjačila omladina koja je bila na bečkim studijama. Sanduk velikog Vuka nosio je filozof Aleksandar Sandić, kao i pet medicinara među kojima je bio i Hipokrat. Na samom opelu Sandić, koji je bio Karadžićev dugogodišnji prijatelj i saradnik, držao je dug govor. Nakon ukopa, u grčkoj kapeli, govor je držao i mladi student Vladan Đorđević.

Foto: Wikipedia - Đorđević u mladosti kao oficir Vojske

Povratak u Srbiju i početak velikih dela 

Po završetku studija i specijalizacije, Hipokrat Đorđević vratio se u Srbiju ponosno noseći titule lekara, doktora nauka i prvog srpskog hirurga. Na početku se okušao u privatnoj praksi, međutim, ubrzo prelazi da radi u vojsci i postaje prvi srpski sanitetski pukovnik. Već 1871. godine postaje šef hirurškog odeljenja vojne bolnice u Nišu. Znanjem i radom brzo napreduje te 1873. godine dobija poziv da postane lični lekar kneza Milana. Ovakvu čast dr Đorđević ne odbija. Svaki trenutak ispunjava medicinom i napredovanjem u ovoj oblasti te osniva časopis „Srpski arhiv“ za celokupno lekarstvo koji samostalno finansira dvadeset pet godina. Pored toga, jedan je od osnivača Crvenog krsta u Srbiji – organizacije koja je donela mnoga dobra našoj zajednici. Kao pobornik floskule da u zdravom telu boravi zdrav duh, inicirao je otvaranje Prvog beogradskog društva za gimnastiku i borenje.

U Prvom srpsko – turskom ratu doktor Hipokrat stiče bogato hirurško iskustvo. Odlazi i u Francusko – pruski rat gde dodatno uvežbava hirurgiju i organizuje njihovu ratnu bolnicu. Uvidevši problematiku dotadašnje organizacije srpskog saniteta, po povratku iz ratovana, doktor Đorđević se zalaže za unapređenje sanitetske službe i u tome se posebno ističe potpunom reformom koju je izdejstvovao 1881. godine.

Autor: Ivana Radojičić

Naslovna foto: Wikipedia - kralj Aleksandar Obrenović i Vladan Đorđević

Nastavak:

Beogradski Hipokrat, doktor Vladan (Hipokrat) Đorđević – prvi srpski hirurg, političar, istoričar... Osoba koja je pokazala koliko jedan čovek može (2. deo)