Osim publike i dasaka koje život znače, Tošu Jovanovića upamtio je i njegov rodni Veliki Bečkerek. Kuća u kojoj je proveo rano detinjstvo proglašena je kulturnim dobrom, a zatim je i ulica u kojoj se nalazila godine 1929. nazvana po proslavljenom glumcu.
Rodna kuća Toše Jovanovića nosila je i specifični istorijski „artefakt“: spomen-tabla koja je na njoj postavljena 1897. godine bila je najstarija u gradu na srpskom jeziku. Postavili su je, kako je na njoj pisalo, „Srbi Bečkerečani, dajući vidljiva znaka dike i ponosa prema svome zemljaku“.
Uprkos zaštićenom statusu, kuća je srušena 1991. godine. U međuvremenu, Tošinim imenom nazvana je i jedna od najstarijih teatarskih institucija na prostorima nekadašnje Jugoslavije. Naime, pozorišna umetnost u Velikom Bečkereku zaživela je još u 18. veku, o čemu svedoče i prvi zapisi. Stotinak godina nakon pojave prvih amaterskih trupa, u centru grada je izgrađen veliki žitni magacin. Uz lokalno stanovništvo podigli su ga i španski doseljenici, da bi godine 1839. bio preuređen u pozorište.
Kako je iz velike ljubavi nastao najstariji teatar
Legenda kaže da je ovome kumovala neizmerna ljubav jednog imućnog Bečkerečanina prema poznatoj peštanskoj glumici. Zaljubljeni gospodin, ne bi li privoleo svoju dragu da poseti varoš, od magacina je načinio teatar.
Tada je uređen i prelepi barokni enterijer, mada je pozorište, kako mu je namena zahtevala, dobilo i odgovarajući akustički tretman. Tako je ostalo i gotovo vek i po kasnije: spoljašnjost zgrade je 1985. godine u potpunosti adaptirana, dok je unutrašnjost restaurirana prema originalnim planovima imućnog, zaljubljenog gospodina.
Ipak, prvi profesionalni ansambl pozorišta zaigrao je tek 1946. godine. Iako je teatarski život u Bečkereku otpočeo još krajem 18. veka, profesionalna pozorišna umetnost negovana je od 1839. godine. Otuda se upravo zrenjaninsko pozorište smatra i jednim od najdugovečnijih na ovim prostorima.
U njemu je, gotovo neizmenjena, ostala i originalna barokna sala. Nekadašnji magacin je i prigodno poneo ime harizmatičnog bečkerečkog glumca – verno dočaravajući junake najpoznatijih scenskih komada, Toša Jovanović je suvereno gospodario pozorišnom scenom 19. veka.
Što se zrenjaninskog teatra tiče, njegova se zgrada i danas smatra bastionom pozorišne umetnosti. Na slavnog glumca i njegovo delo, pak, podseća bista Toše Jovanovića. Štaviše, njegov rodni grad ih danas ima dve – jednu u holu teatra koji nosi njegovo ime, a drugu u Aleji velikana u Karađorđevom parku.
*Naslovna foto: Wikipedia/
VILA BOROVA I AGENCIJA MIROS
