Zatekavši se u obilasku vojske na jednom brežuljku kraj Dunava, sultan Bajazit II je raširio svoj ihram i seo da uhvati predah. Sa uzvišenja je pogled pucao na reku, ka suprotnoj obali sežući sve do neprijateljskog utvrđenja Haram. Savladan umorom, zadremao je motreći sa granice svog carstva. Primetivši da mu je spontana dremka donela i spontano okrepljenje, može biti da je pomislio da je brežuljak po nečemu poseban.
Tu gde je prostreo svoj ihram, naložio je da se docnije izgradi tvrđava. Ponela je ime Ihram, što beše turska reč za ćilim.
Pet vekova kasnije, Ramska tvrđava je među najstarijim u Srbiji. Prema pojedinim izvorima, podignuta je upravo po nalogu turskog sultana. Zabeleženo je i da ju je Bajazit II obnovio nakon kasnijeg osvajanja vlasti, te da je služila turskoj vojsci ne samo u obračunima vatrenim oružjem, već da bi od Ugara sačuvala granicu između Smedereva i Golupca.
Od cara Trajana do Karađorđa Petrovića – ko je sve pohodio kamene kule kraj dunavske obale
Brežuljak kraj Dunava danas se nalazi kraj susedne Rumunije. U sultanovo doba to beše granica Otomanske imperije i neprijateljske joj Ugarske. Od ugarskog utvrđenja sa suprotne obale nije ostalo ni traga, dok pomen Ramske tvrđave seže još daleko pre 15. veka.
Izvesno je stoga i da je prilično starija od sultana. Zna se da je ovo mesto bilo poprište vizantijskih, ugarskih i turskih ofanziva. Prva zabeležena godina je 1128., a pominje se da je pre toga u njoj boravio i nemilosrdni vođa Huna, Atila „Bič Božji“.
I dok su turski izvori navodili grad po imenu Ihram Haram, prva legenda o nastanku naselja datira još od Romula i Rema, osnivača Rima. Preko Rama je marširala rimska legija cara Trajana, a mnogo kasnije, već s kraja 18. i početka 19. veka, kroz selo je prolazio i vožd Karađorđe Petrović.
Iako je tačna godina izgradnje Ramske tvrđave nepoznata, reč je o jednom od najstarijih artiljerijskih utvrđenja u Srbiji. Do njega je najbliže stići iz 15 kilometara udaljenog Velikog Gradišta. Od Požarevca ga deli tridesetak, od Beograda 110 kilometara, a sa severne strane, iz pravca Banatske Palanke, do tvrđave se može doći putničkom skelom.
Istovremeno sa utvrđenjem, nedaleko od njega je nastao i karavan-seraj – zgrada u kojoj bi se smeštali namernici u tranzitu. Tada je prvi put počelo da se formira i današnje naselje Ram. Ko god bi hteo prići samoj tvrđavi, najpre mora proći rov sa širokim šancem i dva manja spoljna bedema. Kod jedne od kula u jugoistočnom delu nalazi se i most kojim se prelazi šanac.
Duž bedema Ramske tvrđave, sa svih strana su jednako raspoređeni posebni otvori za topove – nema ih jedino na zapadnom, okrenutom ka Dunavu. Unutar utvrđenja, ostaci jedne stare džamije u centralnom delu svedoče o vremenu kad su njime gospodarili Turci. Uspon kamenim stepenicama duž glavne, donžon kule vodi ka jednom od nesumnjivo najlepših pogleda na Dunav. Tvrđava je sagrađena od lomljenog kamena i krečnog maltera, kako su i inače u srednjem veku nastajala utvrđenja za vojnike-artiljerce.
Vidik sa donžon kule obuhvata i ostatak kamenih zidina. Pet kula koje čine utvrđenje doslovno nalikuju jedna drugoj po arhitektonici. Tri su na istočnoj i dve na zapanoj strani, i gotovo su ravnomerno raspoređene po bedemima. Svih pet ima prizemlje sa po tri sprata, i na svakom od spratova po jedan topovski otvor.
Obnova po recepturi starih majstora graditelja
Iako po izgledu reprezentativna, Ramska tvrđava je u dva navrata zahtevala sanaciju. Prethodno su je, početkom ’80-tih godina prošlog veka, arheolozi temeljno ispitali, kao i neposredno okruženje uz deo dunavske obale. Umesto nekadašnjeg karavan-saraja, naselje je decenijama kasnije dobilo pravoslavnu bogomolju.
Obnova je, pak, podrazumevala proces identičan izgradnji – upravo kako su to svojevremeno činile i Osmanlije. Bedemi i kule su rekonstruisani od kamena iz okolnih kamenoloma, a kreč je gašen po receptu starom 6 vekova.
U avgustu prošle godine, ulepšana i obnovljena Ramska tvrđava svečano je otvorena i za posetioce. Naizgled zabačeni u sam „ćošak“ pri istočnoj granici, i naselje i njegova okolina imaju ponuditi bogati diverzitet u malom. Od Srebrnog jezera i veličanstvenog Golubačkog grada, do Viminacijuma i Deliblatske peščare, Ramska tvrđava je među biserima koji nude pogled dostojan sultana i rimskih careva.
*Naslovna fotografija: Depositphotos
VILA BOROVA I AGENCIJA MIROS
